تفاوت کدر و توسعه دهنده و مهندس نرم افزار
Mon, Jul 14, 2025
تولید و توسعه سیستمهای نرم فزاری و پشتیبانی از آنها، کاری پیچیده است که در شرایط بسیار متنوعی انجام می‌شود. در افرادی که این سیستمها را تولید میکنند، می‌توان شباهت‌ها و الگوهایی را شناسایی کرد. در این پست وب لاگی، به بررسی تفاوت سه گروه کدنویس، توسعه‌دهنده نرم‌افزار و مهندس نرم‌افزار میپردازیم.
خب قبل از مطالعه بگم که این مقایسه حاصل جمع بندی من بعد از دیدن چند تا ویدیو یوتیوب و خواندن چند تا مطلب به زبان انگلیسی در این باره بود. گرچه نمیدانم مقایسه یا اصلا دسته بندی درست هست یا نه ولی من هم در مرور زمان متوجه شدم برنامه نویسان را میشه جدای از زبان برنامه نویسی و یا سطوح برنامه نویسی (سیستمی - بازی نویس - crud اپلیکیشن و…) به گروههای دیگری تقسیم بندی کرد.
اما از لحظات منش کاری و کاراکتر شغلی این سه گروه متداول ترین دسته بندی است . هر کدام از این شخصیتها حیطه اختیارات خود را دارند و با توجه به سطح دانش خود عمق تصمیم گیری متفاوت تری دارند و لزوما کافرماها به دنبال گروه خاصی نیستند بلکه با توجه به ترکیب تیم و ساختار شرکت هر کدام از این شخصیتها میتوانند مفید باشند. اما درجا زدن در سطوح پایین و پیشرفت نداشتن در طی سالهای کاری قطعا میتونه یک ضعف تلقی بشود.
کدنویس (Coder)
تعریف شخصیت
کدنویس‌ها اولین مرحله از توسعه‌دهندگان نرم‌افزار هستند که تمرکز اصلی‌شان بر ترجمه مستقیم نیازمندی‌ها به کد است. این افراد به جزئیات طراحی و درک عمیق مسئله توجه کمتری دارند و اولویت اصلی‌شان نوشتن کد است.
ویژگی‌ها
رویکرد به مسئله
کدنویس‌ها معمولاً توضیحات دقیق مسئله را به کدی که آن را پیاده‌سازی می‌کند، ترجمه میکنند. در واقع وظیفه اصلی آنها اجرای مستقیم دستورالعمل‌ها است.
مهارت اصلی
توانایی صحبت به زبان برنامه‌نویسی و نوشتن کدی که مشکل را حل می‌کند، مهارت اصلی کدنویس‌هاست.
نگرش
کدنویس‌ها معمولاً درک مسئله را وظیفه خود نمی‌دانند و آن را ثانویه به عمل کدنویسی می‌بینند.
رفتار
- مقاومت در برابر آزمودن کد خود با این استدلال که “این وظیفه من نیست.”
- تمرکز بر اجرای دستورات به جای سوال پرسیدن درباره نیازمندی‌ها.
محدودیت‌ها
کدنویس‌ها ممکن است قربانی فرآیندهای ناکارآمد سازمانی شوند که منجر به “درماندگی آموخته‌شده” می‌شود:
- عدم توانایی در تغییر کد به دلیل محدودیت‌های مدیریتی.
- نیاز به طی مراحل پیچیده برای انجام تغییرات کوچک در سیستم.
مثال‌های واقعی
مثال ۱: اصلاح باگ
یک کدنویس مشکلی در کد پیدا کرده و آن را اصلاح می‌کند. اما مدیر پروژه به او می‌گوید که این اصلاح باید حذف شود زیرا در برنامه پروژه نیست.
مثال ۲: اضافه کردن یک کلاس جدید
توسعه‌دهنده‌ای که برای اضافه کردن یک کلاس جدید، باید پنج فایل پیکربندی را تغییر دهد و یک درخواست مجزا ثبت کند.
نتایج
کدنویسان معمولاً سیستم‌هایی تولید میکنند که در سطح پایه‌ای کار میکنند. این سیستمها:
- معمولاً خلاقانه نیستند.
- تجربه کاربری خوشایندی ارائه نمی‌دهند.
- مورد علاقه کاربران نیستند.
عبارات نمونه از کدنویسان
- “نمی‌توانم وقتم را صرف طراحی کنم چون در برنامه نیست.”
- “نمی‌توانم آن کد را تغییر دهم. رئیسم اجازه نمی‌دهد.”
- “مجبوریم از آن ابزارها استفاده کنیم چون معمار گفته است.”
- “تقصیر من نیست، شخص دیگری نیازمندی‌ها را درست متوجه نشده است.”
توسعه‌دهنده نرم‌افزار (Software Developer)
تعریف شخصیت
توسعه‌دهندگان نرم‌افزار فراتر از سطح کدنویسی عمل میکنند و تمرکز اصلی آنها بر حل مشکلات با استفاده از نرم‌افزار به عنوان ابزار است. این افراد نه تنها به نوشتن کد، بلکه به طراحی سیستم و تفکری سازمان‌یافته درباره راه‌حل‌ها می‌پردازند.
ویژگی‌ها
رویکرد به مسئله
توسعه‌دهندگان نرم‌افزار مشکلات را به طور عمیق درک کرده و آنها را برای دیگران حل میکنند. در واقع، نرم‌افزار ابزار اصلی آنها برای طراحی و ارائه راه‌حل است، نه صرفاً ترجمه راه‌حل‌های از پیش تعیین‌شده به کد.
مهارت اصلی
طراحی سیستم و تمام مهارت‌های مرتبط با آن، از جمله درک نیازمندی‌ها، معماری، و مدیریت پیچیدگی‌های سیستم.
نگرش
این افراد مسئولیت شخصی بیشتری برای کار خود می‌پذیرند و با حس مالکیت بیشتری عمل میکنند.
رفتار
- احساس مسئولیت برای اصلاح مشکلات به محض مشاهده.
- آزادی عمل برای ایجاد تغییراتی که به بهبود سیستم کمک می‌کند.
تمرکز
توسعه‌دهندگان نرم‌افزار به جای تمرکز صرف بر کدنویسی، بیشتر روی درک عمیق‌تر مشکلات و تفکر درباره طراحی‌های مناسب تمرکز دارند. آنها به دنبال تولید کدی هستند که در آینده به راحتی قابل تغییر باشد.
تفاوت با کدنویس
- مالکیت و آزادی عمل: گزارش‌های وضعیت DevOps نشان می‌دهد که احساس مالکیت یکی از پیش‌بینی‌کننده‌های اصلی تیم‌های با عملکرد بالاست.
- چالش واقعی: زبان‌های برنامه‌نویسی بخش دشوار نیستند؛ درک مسئله و طراحی راه‌حل بخش‌های دشوار هستند.
پیشنهاد برای پیشرفت
۱. درک بهتر مشکلات
درگیر درک عمیق‌تر مشکلاتی که روی آنها کار می‌کنید شوید، نه فقط ترجمه نیازمندی‌ها به کد.
۲. توسعه مهارت‌های سازمان‌یافته
مهارت‌های رویکرد سازمان‌یافته‌تر به حل مشکلات را توسعه دهید، مانند:
- TDD (Test-Driven Development): طراحی کد بر اساس تست‌ها.
- BDD (Behavior-Driven Development): تمرکز بر رفتار سیستم.
- CI/CD (Continuous Integration/Continuous Deployment): فرآیندهای خودکار برای ادغام و انتشار کد.
۳. تفکر انتقادی درباره طراحی
برای انتخاب‌های طراحی خود و تیم‌تان به دقت و انتقادی‌تر فکر کنید.
۴. دیدگاه کاربر
کار خود را بیشتر از دیدگاه کاربر کدتان ببینید تا محصولی بهینه‌تر و کاربردی‌تر ارائه دهید.
۵. تمرکز بر آینده‌پذیری کد
کدی بنویسید که در آینده به راحتی قابل تغییر باشد و انعطاف‌پذیری بالایی داشته باشد.
مهندس نرم‌افزار (Software Engineer)
تعریف شخصیت
مهندس نرم‌افزار به بالاترین سطح در حرفه توسعه نرم‌افزار می‌رسد. این نقش ترکیبی از دانش علمی، رویکرد منطقی، و مهارت‌های مهندسی است که به تولید بهترین سیستمهای نرم‌افزاری با قابلیت انتشار مداوم کمک می‌کند.
ویژگی‌ها
رویکرد به مسئله
مهندس نرم‌افزار از یک رویکرد علمی و منطقی برای حل مسائل استفاده می‌کند. این افراد سیستم‌هایی را طراحی میکنند که پس از هر تغییر کوچک، قابلیت انتشار دارند.
تمایز اصلی
توانایی تعیین قابلیت انتشار سیستم پس از هر تغییر کوچک، یکی از ویژگی‌های کلیدی مهندسان نرم‌افزار است.
روش کار
مهندس نرم‌افزار از فرآیند تحویل مستمر (Continuous Delivery) استفاده می‌کند که در آن کد به طور مداوم آزمایش، ادغام، و منتشر می‌شود.
فلسفه
مهندسی بازوی عملی علم است، زیرا این چیزی است که بهترین عملکرد را دارد. در این نقش، داده‌ها و نتایج علمی تصمیمات را هدایت میکنند.
داده‌های پشتیبان
گزارش‌های DevOps توسط DORA نشان می‌دهد:
- تحویل مستمر به طور آماری مؤثرترین روش سازماندهی کار است.
- نرم‌افزار بهتر سریع‌تر تولید می‌شود.
- تیم‌ها در حین انجام آن لذت بیشتری می‌برند.
- شرکت‌هایی که به این روش کار میکنند پول بیشتری به دست می‌آورند.
تفاوت با توسعه‌دهنده نرم‌افزار
- تفکر علمی و منطقی: مهندس نرم‌افزار با دیدگاه علمی به طراحی سیستمها نگاه می‌کند.
- مدل سازمان‌یافته: تمرکز بر حل مسئله به صورت کاملاً سازمان‌یافته.
- قابلیت انتشار: هر تغییر کوچک در سیستم توسط مهندس نرم‌افزار ارزیابی و تضمین می‌شود که قابلیت انتشار دارد.
واقعیت صنعت
- عنوان مهندس نرم‌افزار: اگرچه بسیاری از افراد “مهندس نرم‌افزار” نامیده می‌شوند، اکثراً با تعریف واقعی مهندس نرم‌افزار مطابقت ندارند.
- تعداد نقش‌ها:
- تعداد کدنویسان و تیم‌های کدنویس بیشتر از توسعه‌دهندگان نرم‌افزار است.
- تعداد توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و تیم‌های آنها بیشتر از مهندسان نرم‌افزار و تیم‌های مهندسی نرم‌افزار است.
مقایسه و جمع‌بندی
ارزش برای کارفرما
- کدنویس: کمترین ارزش - سیستم‌هایی را می‌سازد که بصورت سطحی کار میکنند.
- توسعه‌دهنده نرم‌افزار: ارزش متوسط - سیستمهای بهتری نسبت به کدنویسان می‌سازد.
- مهندس نرم‌افزار: بیشترین ارزش - بهترین سیستمها را با رویکردی علمی و قابلیت انتشار مداوم می‌سازد.
کارآمدی
- تشکیل تیم‌های کدنویس بهترین روش سازماندهی نیست.
- تجزیه توسعه نرم‌افزار به وظایف کدنویسی مدیریت‌شده پروژه، نرم‌افزار بدتری را به آهستگی تولید می‌کند.
رابطه با هوش مصنوعی
با پیشرفت برنامه‌نویسی AI:
- هوش مصنوعی در ترجمه دستورالعمل‌های دقیق به کد بسیار خوب عمل می‌کند.
- اما درک کافی از مسئله برای ارائه راه‌حل‌های خلاقانه هنوز نیازمند بینش، درک و تخصص بیشتری است.
محیط کاری و تأثیر آن
محیط کاری نقش مهمی در تعیین نقش افراد (کدنویس، توسعه‌دهنده یا مهندس) دارد:
- در شرایط سخت بیابان (محیط محدود و ناکارآمد)، ایده‌هایی که منطقی به نظر می‌رسند ممکن است در شرایط غنی جنگل (محیط خلاق و پویا) انتخاب‌های ضعیفی باشند.
- تغییر محیط یا گروه کاری می‌تواند به تغییر نگرش و بهبود عملکرد کمک کند.
نتیجه‌گیری
این سه گروه (کدنویس، توسعه‌دهنده نرم‌افزار، مهندس نرم‌افزار) نشان‌دهنده تکامل در نگرش به توسعه نرم‌افزار هستند. حرکت از کدنویس به سمت مهندس نرم‌افزار نه تنها با مهارت‌های فنی بلکه با تغییر در طرز فکر، رویکرد به مسئله، و احساس مسئولیت همراه است. برای موفقیت در صنعت نرم‌افزار، تلاش برای رشد از یک کدنویس ساده به یک مهندس نرم‌افزار با درک عمیق، رویکرد علمی، و قابلیت تحویل مستمر ضروری است.